علت و معلول ( cause and effect )

حتما این را شنیده اید که میگویند : هر چیزی علتی دارد ، که به رابطه علت و معلولی معروف است !
اما به راستی این رابطه تا کجا پیش میبرد ؟
اگر جواب را دین کتب دینی جستوجو کنیم ، پاسخ میرسد : خدا علت همه چیز هست و خدا معلول نیست ! ( من هم نگفتم که نیست . )

یکی از فلاسفه ایران قدیم این رابطه را پایان پذیر میداند و میگوید اگر غیر از این بود چیزی وجود نداشت !
این فیلسوف از برهان خلف در ارئه این نظریه استفاده کرده !
و مثالی را برای ان میزند : فرظ کنید که دو سپاه میخواهند با یکدیگر جنگ کنند . شروع این جنگ مشروط به ان است که اخرین نفر در صف سپاه این جنگ را شروع کند ! اگر این صف سپاه تا بی نهایت (∞ ) ادامه داشته باشد جنگی رخ نخواهد داشت .

این فیلسوف تعداد افراد سپاه را به رابطه علت و معلولی نسبت داده و جنگ را به دنیای موجود !
حال سوال اصلی اینجاست ایا این مثال را میتوان در این مسئله مصداق داد یا خیر ؟!
ایا گفته این فیلسوف را قبول دارید ؟!
ایا این جهان ، جهانی واقعیست ؟!
شما چه فکر میکنید ؟

دانستنی : از برهان خَلف معمولا در مسائل فلسفی ای استفاده میکنند که جوابی برای ان نمیابند ، در این نوع برهان ، فیلسوف جواب سوال را پیدا نمیکند اما ثابت میکند که غیر از این جواب ، سوال نمیتواند جواب دیگری داشته باشد . ولی در حقیقت جواب قطعی را نمیدهد !